Een familieopstelling. Vijf mensen, zittend, staand, alleen of tegen elkaar aanleunend, stuk voor stuk beschreven, in stilte. De zesde persoon komt binnen, staat in de deuropening en overziet dit tafereel, de kamer waarin ze zitten en de tuin op de achtergrond als een toneeldecor. Het is niet duidelijk wat hun relaties of onderlinge samenhang is. Zo begint De evolutie van een huwelijk. Als het einde van een toneelstuk, of als het begin. In dit geval is het meer het einde van het middenstuk of het begin van het eindstuk. Breekpunt tussen alles wat is geweest, gedaan, gedacht en alles wat vanaf nu zal zijn, zal gebeuren, zal veranderen. Zes personen en een baby: twee broers, hun vrouwen en hun drie dochters, daar gaat het om in dit verhaal. Een verhaal dat een wonderlijke vorm heeft en waarin de compositie een belangrijke rol speelt. Zeven delen, een deel voor ieder van de zes personen: Masha, haar dochter Molly Bloem, haar man Bastiaan, hun andere dochter Anna K, Shannon, vrouw van Freek, die op zijn beurt de broer van Bastiaan is. De baby is Deirdre, dochter van Shannon en Freek. Het achtste en laatste deel zet de puntjes op de i, vult de laatste gaatjes en maakt het geheel rond. Ieder deel vanuit het perspectief van een van de zes personen, vertelt afwisselend over Vandaag: de dag waarop het boek begint, Gisteren, de dag daarvoor en Morgen de dag erna. Verder wordt met flashbacks de zomer, herfst en winter aan deze drie dagen voorafgaand beschreven. De echte hoofdpersoon is Masha. Noem het toeval maar het vorige boek dat ik las (Misschien wel niet van Hannah Loontjens) gaat ook over een Mascha, ook een vrouw met een gezin, een carrière en zekerheid die blijkt te bestaan uit onzekerheden. Beiden studeerden literatuurwetenschap. In beide boeken zitten veel literaire verwijzingen, maar De evolutie van een huwelijk staat er werkelijk bol van. Al te beginnen met de namen van de drie dochters: Molly Bloem en Anna K (voluit Anna Karen), directe verwijzingen naar Molly Bloom, de vrouw van Leopold Bloom, hoofdpersoon uit Ulysses (1922) van James Joyce en Anna Karenina, hoofdpersoon uit gelijknamige boek (1877) van Tolstoj. Bij Deirdre, de naam van de babydochter van Freek en Shannon moet ik sterk denken aan Deirdre en de zonen van Usnach (1920) van Adriaan Roland Holst. Maar hier houdt het niet op. Veel boektitels passeren de revue allemaal met hun eigen functie. Een grappige verwijzing is naar een ander boek, het debuut, van de schrijfster Rebekka W.R. Bremmer. In De evolutie van een huwelijk denkt Freek na over wat hij betekent voor Masha en hij denkt: “Alsof hij een roman voor haar was geweest, waar ze intens en betrokken was terwijl ze erin verdiept was, maar een vage herinnering werd nadat ze het had uitgelezen. Het was uit. Ze kon hen nu analyseren, deconstrueren, opslaan, in een mapje op haar computer.” Vervolgens pakt hij het boek waarin hij las, geleend van Masha uit haar enorme boekenkast en “gooit het tegen de grond, trapt er nog eens tegen. Het was toch niet om door te komen: weinig actie, nauwelijks plot. Een vrouw op een eiland wier man niet thuis was gekomen van het vissen, een mysterieuze buitenstaander.” De auteur debuteerde met Eb (2012), een verhaal over een eiland met een vrouw die op haar man wacht die niet thuiskomt van het vissen en dan komt er nog een vrouw op het eiland… Een andere belangrijke verwijzing is die naar het boek The Riders (1994) van Tim Winton, een prachtige roman van een Australische auteur waarin een vader en zijn jonge dochter worden verlaten door hun vrouw/moeder, waarna een wanhopige zoektocht door Europa volgt, zonder resultaat, althans ze vinden haar niet. Masha geeft dit boek aan Freek, een kleine twintig jaar eerder, nadat ze hem naar Schiphol heeft gebracht. Ze haalde hem ook op toen hij aankwam en er is iets gebeurd in de tussentijd. Was het alleen een blik, was het meer? Dat blijft onduidelijk, maar feit is dat, als Freek nu terugkomt naar Nederland met Nieuw-Zeelandse vrouw en pasgeboren baby, er heel wat speelt tussen Masha en Freek. Het beheerst Masha zo dat ze eigenlijk geen oog heeft voor haar twee tiener/puber dochters die zelf nogal met hun eigen problemen, vragen en levens worstelen. Vooral de oudste Molly Bloem is met dingen bezig waar haar ouders geen weet van lijken te hebben. Ook Anna K voelt zich kennelijk niet zo fijn thuis, want kleeft als een kleefballetje aan Shannon en het Nieuw-Zeelandse avontuur. Op de laatste dag van het boek, Morgen, blijkt dat alle vrouwen in het verhaal zo hun eigen beslissingen hebben genomen die hun verhaal en hun relaties compleet ondersteboven gooien. Mooi boek!
Lees hier wat andere bloggers voor Een perfecte dag voor literatuur ervan vonden.
MZ boek- en tekstprojecten 