Nog nauwelijks gehoord hebbende en in ieder geval nog geen beeld hebbende van Ivo Bonthuis en zijn twee tot nu toe verschenen romans, koos ik zijn tweede boek Niets en niemand als te lezen boek voor de nieuwe, deels online, deels real life boekenclub Een perfecte dag voor literatuur… Bij deze Not Just Any Blog Club lezen we gelijktijdig hetzelfde boek en bloggen er daarna over in welke vorm we maar willen.

Op de website van de uitgever wordt het boek omschreven als “een indrukwekkende roman over de zin en onzin van kunst, traditie en loyaliteit.” Vanwege deze omschrijving, door de titel en misschien ook wel omdat ik van dikke boeken houd, deed deze omschrijving mij me een dik boek voorstellen en ik kon een gevoel van teleurstelling dan ook niet onderdrukken toen dit boek van ‘slechts’ 190 pagina’s dun op de mat viel.
Ivo Bonthuis brengt met dit boek het geloof in ‘dunne’ boeken weer terug. Wat een kracht en informatie, wat een stijl van rake woorden. Geen woord teveel in dit boek en door de juiste keuze van woorden die er wel staan en de kracht van het weglaten wordt er een veelzeggend verhaal in verteld.
Een moeder en een zoon, beiden afhankelijk van de derde persoon in hun gezin, de echtgenoot en vader, bevinden zich los en onwetend van elkaar in Parijs op een keerpunt in hun leven. Steven is gevlucht vanuit Nieuwegein naar Parijs, de stad waar hij zich als staatloze, ‘wortelloze’, doelloze jongeman nog het meeste thuis voelt en Laura is van daaruit op weg naar Utrecht, naar huis, waar haar man na zijn werkdag als hotdogverkoper wacht op haar om het kerstdiner te koken en de boom te versieren. Dezelfde man die decennialang een groot, gevierd kunstenaar was – gestimuleerd en gesteund door zijn vrouw en aanbeden door zijn zoon – maar die nu heeft gekozen voor een burgerlijk bestaan. Niet als experiment of zoveelste kunstproject, maar omdat hij klaar is met kunstenaar zijn. Als duidelijk wordt dat het vliegtuig waarin Laura had moeten zitten, kort na vertrek is neergestort en dat Laura als omgekomen wordt beschouwd, wordt de strijd van moeder en zoon beschreven. Kies ik er voor om deze kans te grijpen en niet naar huis, man en zoon terug te keren en een nieuw leven te beginnen? Kies ik er voor niet te reageren op dit bericht en deze mogelijkheid te grijpen om los van mijn moeder en vader eindelijk mijn eigen weg te gaan? Met zorgvuldig gekozen flashbacks en scenes die vaak vanuit beider perspectief worden beschreven, wordt steeds duidelijker hoe en waarom deze twee mensen op dit punt in hun leven zijn beland.
Een boek van een generatiegenoot waarin de tijdsgeest soms haarscherp wordt verwoord, zoals in het stuk waarin Steven als zijn internet alterego NinjaX van wildvreemden meelevende reacties ontvangt op het overlijdensbericht van zijn moeder: “NinjaX, Steven, wie je ook bent, als je dit leest: geen woorden” en “Ik ken je niet maar ik heet ook Laura en ik vind het heel erg wat er is gebeurd.”
Maar ook de visies op kunst, de verkoop van gebakken lucht, de maakbare mens en zelfs de suggestie van terrorisme zijn herkenbare aspecten van deze tijd. Sommige personages krijgen slechts een paar zinnen in dit boek, maar vertegenwoordigen daarmee wel een boodschap of lijntje naar een herkenbaar aspect uit de huidige samenleving.
Dit boek is daarom een goed voorbeeld van hedendaagse literatuur waaruit de kunst van het schrijven spreekt. Niet alleen het verhaal is belangrijk, de stijl, de vorm en snelheid zorgen samen voor een zeer leesbaar geheel.
Het weglaten, het puur willen houden, het terug willen brengen naar de kern, dit zijn niet alleen ideeën die opkomen bij de lezer over de schrijfstijl in dit boek, maar het is ook een belangrijk thema in dit boek. Als het streven daarnaar echter doorslaat, zoals bij de personen in dit boek, dan houd je wel heel weinig over: niets en niemand.

Ivo Bonthuis. Niets en niemand. Uitgeverij Nieuw Amsterdam. 190 pp. mei 2013 verschenen.