Iedereen kan schilderen, maar kan ook iedereen (blijven) schrijven?

Toen ik dit boek begon te lezen, wist ik niets van auteur en haar boek. Gaandeweg het lezen werd het me duidelijk dat het bijna niet anders kon dan dat dit boek tenminste gedeeltelijk autobiografisch van aard was. Wat Emma Curvers beschrijft, niet alleen wat ze beschrijft maar ook hoe ze het beschrijft, kan bijna alleen maar uit eigen ervaring komen. Ten eerste zijn de gebeurtenissen bijna te onwaarschijnlijk om te verzinnen (zelfs als je ze met een korreltje zout neemt), maar ten tweede is het door het gevoel, het medeleven en ook door het respect dat er uit spreekt voor mij zo duidelijk dat het verhaal wel heel dicht bij de schrijfster staat.

In het verhaal krijgen we een kijkje in het gezin Kostons. Twee dochters van begin twintig beiden wonen op kamers, een moeder die haar best doet om liefdevol te zijn voor haar dochters en ondertussen een oneerlijke strijd voert met haar man. Hans Kostons, succesvol zakenman maar lijdend aan depressies, psychoses, koopziekte, vernielzucht, hypochondrie en nog heel wat meer. Niet alleen moeder Elsbeth lijdt hieronder, ook beide dochters functioneren duidelijk niet geheel naar behoren. Met de beschrijving van een aantal feestdagen (verjaardag, kerstmis, pasen en een vakantie), gelegenheden waarbij de druk bij Hans nog hoger wordt en de situatie regelmatig en steeds heftiger escaleert, lezen we mee met de groeiende onmacht, de uitzichtloosheid, de twijfel (aan henzelf) en de gevolgen van en voor de drie vrouwen. Ze dealen alle drie op hun eigen wijze met de situatie, maar bovenal proberen ze er telkens weer het beste van te maken. Ze groeien toe naar het besef dat het eigenlijk niet meer kan, zoals het gaat, maar hoe het te veranderen is lastig. Het einde is open, maar sterk. Het geeft aan dat ze eindelijk met z’n drieën een front vormen, niet individueel strijd blijven voeren, maar samen een lijn trekken.

Op lichtvoetige, humoristische wijze wordt een zeer schrijnende situatie verteld. Toch spreekt er respect en liefde uit van de dochter naar haar ouders, dus ergens hebben ze ook een heleboel goed gedaan in de opvoeding. De dochters lijken ietwat ontspoord maar niet zodanig dat je denkt dat het helemaal zal misgaan met ze, ze blijven thuis komen, elkaar steunen en het proberen met hun vader en proberen om zichzelf sterker te maken .

Toen ik achteraf las dat het boek inderdaad autobiografische elementen bevat en dat Emma Curvers op z’n minst geïnspireerd is geweest door haar eigen vader voor de persoon van Hans Kostons, verbaast dat me dus niets. Emma Curvers heeft een mooi boek geschreven met een aparte stijl. Korte situatieschetsen, met weinig woorden een beeld of gebeurtenis beschrijven die toch duidelijk is. De vraag is alleen of het bij dit krachtige debuut blijft of dat ze in staat is om nog meer van dit soort boeken te schrijven en lukt haar dat alleen als ze over dit onderwerp schrijft of kan ze het ook volhouden met deze stijl in een heel ander verband? De reactie van haar vader op haar boek geeft in ieder geval stof voor nog een boek over een wel heel aparte vader-dochter relatie.

Dan nog wat dingetjes die me opvielen, aanwijzingen voor de gekte van Hans of Iris die ik mis of slordigheden van auteur en redacteur?

Het gaat over de alarmcode. Op p.11 staat: “De code. Natuurlijk: de geboortedatum van Hans. 12-09-53.” Op de volgende bladzijde staat: “Het is zaterdag 15 september en mijn vader is jarig.”

Op p. 47 gaat het over een stamboom van de familie Kostons: “In 1953, vlak na de geboorte van de laatste Kostons in de generatie voor ons, is de stamboom voor het laatst bijgewerkt, door Tineke, een zus van opa Kostons.” Iris wil deze stamboom aanvullen en meer te weten komen over de geestelijke gemoedstoestand van de personen die er al op staan om in te kunnen schatten of ze erfelijk belast is. Daarover staat op p. 48: “Als we het onheil niet afwachten, zouden we het kunnen afwenden. De rest van de treinreis schrijf ik in een notitieboek. Eerst wil ik weten wie deze mensen tot 1963 zijn geweest.”

Op p. 91 vertelt Iris wat voor dingen haar moeder zegt als ze haar belt. Het gaat over de poetsvrouw die zeurt over haar man. In regel 13 heet hij Harry, in regel 19 nog steeds, maar nu geschreven als Harrie.

We gaan zien wat Emma Curvers ons nog gaat brengen. Meer van dit soort sterke werken, slappe aftreksels of helemaal niets.

Emma Curvers. Iedereen kan schilderen. 206 pp. Lees hier wat andere bloggers voor EPDVL van dit boek  vinden.