Tag: Nederlands-Indie

• Een collage, simpel knip-en plakwerk

  Nee, dit slaat niet op het boek Ik kom terug van Adriaan van Dis.

  Dit boek las ik voor de literaire online boekenclub Een Perfecte Dag voor Literatuur. Ik kreeg het pas vrij laat toegestuurd door de uitgever. En dat is helemaal niet erg, kan gebeuren. Maar ondanks het feit dat ik het boek al wel heb gelezen, is het me niet gelukt om er goed over na te denken en er iets zinnigs over op papier te zetten. Waarom? Druk met ander werk, sinterklaas en allerlei andere beslommeringen. Druk in mijn hoofd. Ik denk dat ik het nog een keer wil lezen, met nog wat ander werk van Van Dis om er meer van  te vinden, behalve dan dat ik het een mooi boek vond. Goed geschreven, op een indirecte manier herkenbaar, bij vlagen zeer ontroerend.

  Om toch wat te bloggen op 30 november heb ik gekeken wat anderen al over dit boek schreven, dat al een jaar geleden verscheen. Met simpel knip- en plakwerk heb ik met stukjes uit hun teksten een collage gemaakt die en wat over inhoud vertelt en in grote lijnen mijn eerste mening en gevoel over dit boek vertegenwoordigt. Natuurlijk netjes met bronvermelding. Binnen niet al te lange tijd hoop ik dan wat persoonlijker terug te komen op Ik kom terug.

  Mandy Kraakman – Een leven mooi verwoord. Literair Nederland

  Ik kom terug is een autobiografisch getinte roman. De grote lijnen komen overeen met de gebeurtenissen in het leven van Adriaans moeder en zijn familie, maar hoeveel precies waar is van wat Marie vertelt, weet je niet. Adriaan zelf weet ook niet hoeveel hij moet geloven van de verhalen van zijn moeder.

  Vera Thiessen – Boekrecensie. Spelling & zo

  Nog meer verhalen over oorlogen, Indië, liefdes en hoe je mensen kan verliezen, worden verteld. Ze belt hem zelfs op om haar verhaal kwijt te kunnen. Haar lijden en haar leven, op haar eigen manier. Als ze nog verder achteruit gaat besluit van Dis om bij zijn moeder te blijven in het rusthuis. Haar verhalen, zo wrang en pijnlijk, waren op sommige momenten toch ook ontroerend. Een moeder die hij zo niet kende. Haar geheimen die altijd [in] een kist zaten, en waarvan ze de sleutel om haar hals droeg, komen uit. Als ze sterft, en de kist wordt geopend, blijkt de kist leeg. De verhalen zijn op.

  Janneke – zonder titel. Mijn boekenhoek

  Ondanks het negatieve beeld dat uit de vorige romans van zijn moeder oprees, is Ik kom terug zeker geen afrekening, maar eerder een laatste poging om zijn moeder met de fouten en gebreken die hij haar toedicht, te leren kennen en begrijpen. Het is ook geen loodzwaar boek over een levensmoede vrouw, daarvoor is van Dis zijn pen te fraai, te geestig, maar ook te venijnig. Het levert een mooi gestileerde roman op waarin de van oorsprong Zeeuwse boerendochter haar bij tijd en wijle getergde zoon mondjesmaat een blik gunt in haar veelbewogen leven. Een leven dat in de Oost rake klappen opliep, maar waar vandaan ze ook haar mystieke denkbeelden over karma en reïncarnatie meenam naar het nuchtere Holland. Met Ik kom terug heeft Adriaan van Dis haar op papier al een volgend leven gegeven.

  Coen Peppelenbos – Soms was het een oprecht slecht mens.  Tzum literair weblog

  Ik kom terug is een van de ‘moederboeken’ die de afgelopen tijd is verschenen. In het oeuvre van Van Dis is het – meer dan Nathan Sid, Indische duinen en Familieziek, de meer gefictionaliseerde autobiografische boeken – het eerste boek dat louter om de moeder draait en bovendien wordt het boek meer dan ooit als (auto)biografie gepresenteerd. ‘Eerlijk zijn,’ staat er in hoofdstuk 5 tot zes maal toe. ‘Eerlijk zijn. Nu.’

  Liliane Waanders – Ik kom terug, of: de moeder in het werk van Adriaan van Dis. Hanta

  Die roman is er nu: Ik kom terug. Een roman waarin een moeder de hoofdrol speelt. Een moeder die lijkt op de moeders die Adriaan van Dis tot nu toe ten tonele voerde. Niet noodzakelijk zijn moeder, maar iemand die zijn moeder voor moet stellen. Zoals de vader die veelvuldig in het werk van Adriaan van Dis voorkomt ook de projectie van een vader is. Hoewel zijn vader tot nu toe een veel prominentere rol speelt is zijn moeder zeker niet afwezig. Al een heel oeuvre lang is zij haar eigen excentrieke zelf. Een vrouw die vanuit de coulissen op haar manier dominant is.

  Jan Jaap Karsten – zonder titel. Boeken bloggenderwijs

  Van Dis probeert een mengsel van tragiek en komedie en dat zal niet iedereen waarderen. Sommige teksten zijn ongetwijfeld grappig bedoeld, maar komen cynisch en soms grof over. Toch ontroert het verhaal bij tijd en wijle wel, bijvoorbeeld als hij een tas koekjes staat plat te stampen. Het is de wanhoop van een man van zestig die in het reine probeert te komen met zijn halsstarrige moeder en via haar met zijn verleden. En schrijven kan Van Dis. Vooral verderop in het boek staan prachtige vondsten: ‘Je karakter slijt niet als je ouder wordt, het kookt in. We worden allemaal een bouillonblokje van onze eigen soep.’

  Teunis Bunt – zonder titel. Bunt blogt

  Ik neem aan dat het een boek is dat nu eenmaal geschreven moest worden en daarom is het goed dat het er is. Net als bij ’t Hart, hoop ik dat Van Dis toch nog een keer met een echte roman komt, waarbij het leven de literatuur niet in de weg zit.

  Deze collage maakte ik naar aanleiding van het boek Ik kom terug van Adriaan van Dis, waarvan uitgeverij Atlas Contact zo vriendelijk was om een exemplaar toe te sturen.
  Deze collage maakte ik als deelnemer van Een Perfecte Dag voor Literatuur. Lees hier de ongetwijfeld veel originelere bijdragen van andere bloggers van EPVDL.

  november 30, 2015

  Blog, Citaat, Een Perfecte Dag voor Literatuur

  Adriaan van Dis, Een perfecte dag voor literatuur, Ik kom terug, literatuur, Nederlands-Indie

• Een perfecte dag voor literatuur: Het boek met de lange titel

  Toen schrijversechtpaar Anneloes Timmerije en Charles den Tex op het spoor kwamen van een wel zeer bijzonder verhaal over oorlog en liefde, besloten zij hun krachten te bundelen en er samen een boek over te schrijven. Het resultaat is een mooi boek met een zeer lange titel: Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd. Een roman gebaseerd op ware feiten, zich afspelend in Nederlands-Indië en Australië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er zit veel waarheid in het boek en een groot deel van de personages die in het boek voorkomen zijn echt en worden bij naam genoemd: de vliegers, de bevelhebbers en andere gezaghebbenden, zoals Simon Spoor en Hubertus van Mook.

  Het is het verhaal van het uitbreken van de oorlog in de Pacific, in het bijzonder op Java waar Lienke, de vrouw van piloot Guus Hagers, woont te midden van hun beider families. De families worden geïnterneerd in de Jappenkampen en meer en meer blootgesteld aan het nietsontziende, wrede regime van de Japanners. Guus Hagers zit ondertussen ‘vast’ in Australië. De vliegtuigen die hij en zijn collega piloten moesten ophalen voor de verdediging van hun land zijn er niet, ze kunnen niet terug naar huis en ze hebben geen idee wat er met hun families is gebeurd. Ze willen vechten voor hun land, ze willen terug naar hun vrouwen, ze willen weten waar ze aan toe zijn. Ze raken al meer gefrustreerd in het hete, droge Australië waar de oorlog zich meer op papier en in vergaderingen lijkt af te spelen. Hier wordt ook al gedacht en gewerkt aan de situatie in een naoorlogs Indië. Guus Hagers blijft onwankelbaar geloven in het feit dat zijn vrouw Lienke nog leeft en dat hij overeind moet blijven voor haar. Hij onderwerpt zichzelf aan een ijzeren discipline en probeert zo het hoofd koel te houden. Lienke raakt steeds verzwakter en labieler in het kamp, waar werkelijk onmenselijke, haast ongelofelijke praktijken plaatsvinden. Ook zij blijft hopen op een levensteken van Guus. Als dat teken eindelijk komt als de oorlog is afgelopen, lijkt de manier waarop wel verzonnen, een onmogelijke waarheid, maar toch is dit echt gebeurd, weten we o.a. van het interview met Anneke van Loggem in De Wereld Draait Door.

  Tot zover in grote lijnen het ware verhaal. Goed beschreven, in een hele dwingende, herhalende, overtuigende stijl, dicht op de huid van de personages. Daartussendoor vlechten zich de verhalen waar de auteurs hun gevoel voor en ervaring met fictie hebben gebruikt. Het verhaal van geheim agenten, spionage, diamanten, macht en verraad. Dit verhaal is voor een deel gebaseerd op historische feiten en vermoedens over onder andere de ambities van Simon Spoor en de veranderende verhoudingen binnen Nederlands-Indië, al voor, tijdens en vooral na WO II. Daarnaast duikt er aan het eind van het boek opeens een verteller op, een ik-persoon die wel heel dicht betrokken blijkt te zijn bij het verleden van een aantal van de hoofdpersonen Lienke, Guus en Marja. Wat mij betreft krijgt het boek daardoor aan het eind nog een hoog wat ik noem ‘Titanic gehalte’ (denk aan stokoude vrouw in die film, die die ramp overleefde en het collier dat wordt gevonden in het wrak).

  Een boek met een lange titel waar veel verschillende lezers, veel verschillende lezerservaringen aan zullen beleven.

  Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd door Anneloes Timmerije en Charles den Tex. Uitgeverij De Geus. 416 pp.

  Lees hier wat andere bloggers van Een Perfecte Dag voor Literatuur over dit boek schreven.

  februari 28, 2015

  Blog, Boeken, Boekrecensie, Een Perfecte Dag voor Literatuur

  Anneloes Timmerije, Charles den Tex, Een perfecte dag voor literatuur, Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd, Nederlands-Indie, WO II

• Een perfecte dag voor literatuur. Het Boschhuis van Pauline Broekema

  Pauline Broekema vertelt het verhaal van haar familie van moeders kant. Het is haar te doen om het grote verdriet dat op de familie drukt vanaf het einde van de Tweede Wereld Oorlog, toen haar moeders broer, Pieter door de Duitsers werd gefusilleerd. Ze gaat terug tot haar overgrootmoeder, een rijke boerendochter uit Muiderberg die met haar man, pionier en tabaksplanter voor de Deli Maatschappij enige jaren in Indië doorbrengt. Terug in Nederland krijgen ze vier kinderen. De jongste, een zoon Julius (Juul) ter Beek is Paulines grootvader en er volgt een beschrijving van zijn gezin, ook met vier kinderen, waarbij de nadruk ligt op het opgroeien van de twee jongsten Joke (Paulines moeder) en Pieter. Hun vader is een wispelturig man, met grote gedachten en veel normen en waarden. Veel van zijn tijd brengt hij door met en in dienst van Kees Boeke en de kring om deze vrijdenker heen. Het Boschhuis in de titel van dit boek is het huis van de familie Boeke, eigendom van de stichting die het kapitaal van Boekes vrouw uit de Cadbury dynastie beheert en lange tijd het woonhuis van de familie ter Beek. Het is vanuit dit huis, in de bossen rond Bilthoven dat Pieter zich wijdt aan het verzet in WOII. Na een mislukte aanslag wordt zijn groep opgerold en Pieter gearresteerd. Hij komt op de dodenlijst te staan en wordt gefusilleerd als vergelding op een vermoorde Duitser. Deze gebeurtenis heeft een onuitwisbare stempel gedrukt op het gezin en de volgende generatie(s).
  De Duitsers, NSB’ers en andere betrokkenen in Utrecht en Bilthoven tijdens de bezetting in het algemeen en de gevangenschap van Pieter in het bijzonder, krijgen een gezicht en zo schetst Broekema een gedetailleerd beeld van de aanleiding, omstandigheden en gevolgen van de executie van haar jonge oom. Broekema heeft geput uit een uitgebreid familiearchief met brieven, dagboeken en andere papieren, naast gesprekken met primaire bronnen en vele naslagwerken en geschriften van derden. Zo is een mooie kroniek ontstaan, wisselend van toon, stijl en tempo. In vogelvlucht gaan we langs de wereldtentoonstelling van 1883 in Amsterdam en het harde leven op de tabaksplantages in Nederlands-Indië, het gedachtegoed van Multatuli en de uitbarsting van de Krakatau naar een zeer gedetailleerd verslag van een aantal bewoners van het villadorp Bilthoven, woonplaats van vrijdenkers, verzetsstrijders, collaborateurs en onderduikers. Vele verhalen en personen krijgen aandacht en een naam en dit doet je als lezer beseffen hoe veel algemeenheden je weet over het Nederlands verleden van de afgelopen 150 jaar en hoe weinig details. Het doet je verlangen naar meer kennis over je eigen recente familieverleden. De achtergronden, gewoontes, connecties, gedachten, geheimen, tragedies, trivialiteiten en verhalen van je (over)grootouders en hun gezinnen. Je eigen (oud)ooms en tantes, hun wensen, dromen en ideeën over het leven, hun teleurstellingen en hun geluk, de ontmoetingen die ze hadden met grote en kleine wereldverbeteraars, hun voetstappen in de geschiedenis. Als je interesse hebt voor geschiedenis, mensen en verhalen is dit boek het lezen waard.
  Met een opa en oma die een Indië-verleden hadden en een opa en oma en mijn vader (weliswaar een generatie jonger dan Pieter en zijn ouders) die in Bilthoven woonden en bekend waren met het gedachtengoed van Kees Boeke, was het lezen van dit boek af en toe alsof ik een kijkje nam in de wereld van mijn eigen voorvaderen en de tijdsgeest waarin zij leefden. Dit boek heeft me aan het denken gezet over mijn eigen familiegeschiedenis en wie weet waar dat nog toe gaat leiden…

  Lees hier wat andere bloggers voor Een perfecte dag voor literatuur van dit boek vonden.

  juni 30, 2014

  Blog, Boeken, Boekrecensie, Een Perfecte Dag voor Literatuur

  Bilthoven, Een perfecte dag voor literatuur, Het Boschhuis, Kees Boeke, Nederlands-Indie, Pauline Broekema