Categorie: Boeken

  • Zwart op wit: jeugdherinnering

    Toen ik een jaar of elf was, had mijn vader op een zaterdag een plan. Ik werd naar boven gestuurd om “iets leuks en netjes” aan te trekken. Zelf dacht ik dat mijn net afgemaakte, zelfgebreide beenwarmers wel geschikt waren voor die gelegenheid. De blik van mijn ouders toen ik beneden kwam, deed vermoeden dat zij er anders over dachten.

    Niet lang daarna vertrok ik met mijn vader en de beenwarmers in de auto naar Zutphen. Daar, zo vertelde hij, zou in een boekhandel een beroemde Nederlandse dichteres haar boeken signeren. Zij was niet alleen een dichteres die hij bewonderde om haar dichtkunst, maar ook was zij zijn lerares klassieke talen geweest op De Werkplaats in Bilthoven waar hij was opgegroeid. Mij zei het allemaal niet heel veel, maar tijd met mijn vader was altijd leuk en ik was er aan gewend om veel tijd in de boekhandel door te brengen, want hij nam ons altijd mee als hij ‘even’ boeken ging kijken bij Praamstra in Deventer.

    gerhardtIn de boekhandel in Zutphen zat een ‘oude’ mevrouw achter een tafel. We stonden een tijdje in de rij en toen waren we aan de beurt. Ik merkte dat mijn vader toch wel een beetje benieuwd was of zij zich hem nog zou herinneren. Hij vertelde haar wie hij was en ja, ze wist het nog wel. Ik werd verlegen, want opvallen was niet mijn favoriete bezigheid, helemaal niet meer toen hij mij aan haar voorstelde. We gaven elkaar een hand en ze sprak de woorden “veel belofte”. Mijn vader was trots en drukte me op het hart deze woorden, tot mij gericht door zo een wijze vrouw, niet licht op te vatten en vooral nooit te vergeten.

    En nee, ik ben die dag, om een heleboel redenen, nooit vergeten. Al was het alleen maar omdat wij daarna, toen mijn vader natuurlijk ook nog ‘even’ in die boekhandel wilde blijven rondkijken, tussen de boeken een nogal opvallend, luid pratend heerschap zagen lopen in zo’n lange groene loden jas. In mijn herinnering zelfs met een pijp in zijn mond. Mijn vader herkende hem, want zei tegen mij: “zo nu heb je op een dag een van de belangrijkste Nederlandse dichteressen en een van de belangrijkste Nederlandse schrijvers van deze tijd gezien…”

    De dichteres was Ida Gerhardt, de schrijver was Harry Mulisch.

    Deze herinnering werd weer levendig naar aanleiding van het overlijden van Harry Mulisch en mijn vader in respectievelijk 2010 en 2012 en het verschijnen van De geest in dit huis is liefderijk van Daniela Hooghiemstra eerder dit jaar, over het leven en De Werkplaats van Kees Boeke.

  • Werk in uitvoering: MoodyDoodle en een recensie: Monster en Meisje

    boek_foto-377x342Via via hoorde ik al eens van dit bedrijf met nobele bedoelingen. Met kerst 2012 kregen mijn kinderen een van hun producten cadeau, namelijk het boek Monster en Meisje. Genoeg reden om eens wat meer te weten te komen over MoodyDoodle. MoodyDoodle is een bedrijf dat kindercommunicatie voorop stelt. Op verschillende manieren willen zij bijdragen aan het betrekken van kinderen bij Grote Mensen Zaken.

    Vanuit hun eigen visie hebben zij een verhaal ontwikkeld waarin Monster en Meisje de hoofdrol spelen. Deze twee figuren lopen samen met een aantal andere karakters als een rode draad door de activiteiten en initiatieven van MoodyDoodle heen. Daarnaast doet MoodyDoodle opdrachten voor derden waarbij ze verhalen ontwikkelen en beelden maken die de maatschappelijke betrokkenheid van hun opdrachtgevers ondersteunen, zodat Monster en Meisje vriendjes kunnen worden met nieuwe figuren. Zo zijn ze al vrienden met Mees en Makkie van de Euromast (http://www.euromastkidsclub.nl), de Gibra van Villa Zebra (http://www.villazebra.nl/) en met Hoppy, de mascotte van het Rode Kruis Studentendesk Rotterdam.

    Een speciaal plekje in hun hart heeft De Heer Bij. MoodyDoodle en Monster en Meisje trekken zich namelijk het lot van de bijen erg aan en terecht! In het boek Monster en Meisje wil Meisje de verdrietige Heer Bij graag helpen. Hij heeft verdriet over de zieke bijen. Ondertussen is er een speciale website gemaakt voor De Heer Bij: http://www.de-heer-bij.nl. Dit is wat zij er zelf over vertellen:bijlogo

    Vrolijk, en vol met mogelijkheden om zelf de bijen te helpen. Deze website hebben we uiteraard in samenwerking met anderen tot stand gebracht en op moment van schrijven zijn we druk bezig met het ontwikkelen van een imker-cursus voor kinderen. In samenwerking met de Nederlandse Bijenhouders Vereniging, twee imkers, een natuurillustrator, muzikant, stemacteur, HTML-5 expert en in de toekomst nog meer mensen/organisaties. We gaan de cursus aanbieden aan Imkerverenigingen, scholen en uiteraard aan ouders en kinderen via een speciale website, gekoppeld aan De-Heer-Bij.nl.

    Het boekje zelf is mooi vormgegeven. Meisje is een echt meisje zonder een meisje-meisje te zijn; monster is een echt monster zonder angst aan te jagen. Het bevat heel veel informatie en stof tot nadenken, niet alleen voor kinderen, maar ook voor de volwassenen die dit (voor)lezen. Al het materiaal is mooi en verzorgd en draagt hopelijk bij aan een verdere bewustwording van het feit dat we best wat voorzichtiger kunnen omgaan met alles wat ons op deze aarde tot onze beschikking staat: natuur, dieren en mensen!

    Grote inspirators achter de schermen zijn Koen Verberne, zakelijke contacten en spelontwikkelaar; Marlous Wessels, schrijfster en uitvoerster en Sander Willems, art director en tekenaar. Genoeg know-how en talent bij elkaar om nog veel meer van te verwachten…

    Monster en Meisje. 2011. 76 pp. gedrukt met ecologische inkt op gerecycled papier.

    http://www.moodydoodle.com/

  • Recensie: Eet mij. De psychologie van eten, diëten en te veel eten. Van Asha ten Broeke & Ronald Veldhuizen

    Begin december 2012 was het weer in het nieuws. Het aantal mensen met overgewicht en met ernstig overgewicht stijgt. Meer dan de helft van de mannen (54%) boven de 20 is te zwaar en vrouwen doen hier niet veel voor onder: van hen is 43% te zwaar.

    Toen dit nieuws voorbij kwam, was ik net toe aan het laatste hoofdstuk van Eet mij. Een interessante verhandeling over eten en de hersenen, dikke mensen, dunne mensen, zinloos lijnen, andere problemen als gevolg van overgewicht en een aanzet tot een eventuele oplossing voor het doorbreken van patronen en omstandigheden die leiden tot het aanbieden, kopen en opeten van ongezonde, dik makende voedingsmiddelen.

    Eet-mij-omslag-600-202x300In Eet mij wordt gesteld dat “de meeste kilo’s die momenteel over onze collectieve broekboorden hangen een onopzettelijk en ongewenst gevolg zijn van de niet-optimale onbewuste voedingskeuzes waar onze moderne eetomgeving voortdurend toe uitnodigt.”

    De auteurs, Asha ten Broeke – volgens eigen zeggen een dikkerd die zich daar heel bewust van is en van alles doet en heeft gedaan om af te vallen en in ieder geval fit is – en Ronald Veldhuizen – een slanke den, die hier niets voor hoeft te doen of te laten, maar daardoor niet per definitie fitter en gezonder is dan een persoon met overgewicht – bekijken in dit boek de diverse aspecten die te maken hebben met de oorzaken en gevolgen van dik worden, dik zijn en dik blijven.

    De paden die zij zelf bewandelen, de mensen die zij spreken, de onderzoeken die zij aanhalen en de praktijkvoorbeelden die ze beschrijven zijn herkenbaar, duidelijk, soms vermakelijk, vaak ook stuitend en verhelderend.

    Het leert je kritischer te kijken naar zaken die met eten kopen en opeten te maken hebben en waarvoor je tot nu toe niet genoeg aandacht had. Zo is daar bijvoorbeeld de indeling van de supermarkt die van begin tot eind er op is ingericht om mensen zoveel mogelijk te laten kopen, vooral dingen die ze lekker vinden en die per definitie niet heel gezond zijn. Nu begrijp ik ook waarom ik te vaak thuiskom met die fel geglazuurde donuts die meteen naast de groente-afdeling aan het begin van de supermarkt op kinder-ooghoogte staan uitgestald, als ik met mijn vijfjarige boodschappen heb gedaan. Stuitend ook om te lezen dat de marge op groente en fruit heel hoog is om te compenseren voor de lage prijzen van bijvoorbeeld bier en wasmiddelen. Begrippen als afslankmythe, jojo-effect, snacktaks en fruitkorting, maar ook het obligate Pavlov-effect en de B(ody)M(ass)I(ndex) passeren de revue.

    Als dit boek iets duidelijk maakt, dan is het dat er achter een (te) dik persoon een scala van omstandigheden zit verscholen, die er in meer of mindere mate aan bijdragen dat die persoon dik is (o.a. biologische, neurologische, sociaal-economische factoren) of die het voor veel mensen moeilijker maken om weerstand te bieden aan de eet-mij omgeving waarin wij tegenwoordig leven. Het is te simpel om te zeggen dat iemand die te dik is teveel eet, te weinig beweegt en beter zou moeten weten.

    Een leuk, verhelderend boek, een goede aanrader om te lezen bijvoorbeeld in de maand van overvloed of aan het begin van het nieuwe jaar. Het geeft je inzicht, stof tot denken en goede moed en tips om naar dik zijn te kijken en er indien nodig wat aan te doen of er mee om te gaan. Prettig, gemakkelijk leesbaar geschreven, soms lijkt het iets te haastig geformuleerd en/of geredigeerd te zijn, wat leidt tot een aantal slordigheidsfoutjes. Maar die staan het leesplezier niet in de weg. Uitgebreide toelichtende noten aan het einde van ieder hoofdstuk en een index maken het verhaal compleet.

    Eet mij. Geschreven door Asha ten Broeke en Ronald Veldhuizen. Uitgegeven door Maven Publishing. Verschenen: november 2012. 248 pp.

  • Recensie: Onzichtbaar van Deon Meyer

    Wederom een boek dat het etiket literair krijgt opgeplakt door de uitgever. Toegegeven, het heeft misschien iets meer diepgang dan menig andere thriller, maar literair is nog steeds te veel eer voor dit boek. Literair light  zou toepasselijker zijn. De auteur doet zijn best om een diepere laag in zijn verhaal te leggen en slaagt hier vooral in het eerste gedeelte beter in dan meer naar het eind. Daar wordt het al meer een verhaal van het kaliber van dik hout zaagt men planken, waarbij de verschillende losse eindjes en grote hoeveelheid aan ontbrekende informatie in rap tempo worden prijs gegeven. Hierdoor zit er wel veel vaart tegen het einde en daarmee is het spanningsveld met het meer langzame begin wel weer goed opgebouwd.

    Privé bodyguard Marty Lemmer krijgt de opdracht de mooie Emma Le Roux te beschermen nadat zij in haar huis is belaagd door drie gemaskerde mannen. Hij heeft meteen door dat zij hem niet alles vertelt en gaandeweg komt hij achter de waarheid. Emma neemt hem namelijk mee op een zoektocht naar haar twintig jaar eerder doodverklaarde broer, van wie zij het vermoeden heeft dat hij nog leeft. Al snel blijkt dat er iemand helemaal niet blij is met hun onderzoek en dat er weinig middelen geschuwd worden om Emma en andere personen die informatie zouden kunnen hebben uit de weg te ruimen. Als Emma vervolgens ternauwernood een tweede aanslag op haar leven overleeft en in coma raakt, voelt Lemmer zich in zijn eer als beschermer aangetast en hij besluit niet te rusten voordat hij haar belagers heeft uitgeschakeld. Een spannend kat en muis spel volgt en het zal de lezer niet verbazen dat uiteindelijk het goede zegeviert.

    Het boek bevat − naast het op te lossen mysterie − de klassieke ingrediënten voor een thriller: twee hoofdpersonen, man en vrouw, waartussen de gebruikelijke fysieke en geestelijke spanning en aantrekkingskracht speelt, machtige opdrachtgevers, domme schurken, rijkdom, een politieman en de nodige bijfiguren die het geheel meer kleur moeten geven. In dit boek valt die kleur ook letterlijk op te vatten aangezien het verhaal speelt in het huidige Zuid-Afrika. Land van tegenstellingen, onzekerheid en minderwaardigheid. Een land met een beladen geschiedenis die ook in dit verhaal een rol speelt en land van de prachtige, maar tegelijkertijd bedreigde natuur en erfgoed. En hier ligt voor een deel de kracht van Deon Meyer: het decor van zijn boeken, Zuid-Afrika. De rauwe eerlijkheid waarmee hij het landschap, de problemen en de verscheurdheid van de diverse bevolkingsgroepen beschrijft en waarmee hij voor een deel de motieven en denkwijzen van de personages verklaart, verdient met vlagen het etiket literair…light.

    Onzichtbaar. Vertaald uit het Afrikaans (Onsigbaar) door Martine Vosmaer en Karina van Santen. Verschenen: 6 november 2012 bij A.W. Bruna Fictie. 360 pp.

  • Recensie: Heerlijk oneerlijk van Dan Ariely

    Een boek over hoe we allemaal liegen, met name tegen ons zelf.

    Het is een hot topic deze dagen, maanden, de afgelopen jaren. Grote fraudezaken in de Verenigde Staten (Enron, Bernard Madoff), maar ook dichter bij huis en meer persoonlijk zoals de Duitse minister van Defensie Zu Guttenberg, die in 2011 officieel werd beschuldigd van plagiaat in zijn proefschrift uit 2007 waarmee hij toen summa cum laude promoveerde. En meer recent is er nog een Duitse minister in opspraak gekomen wegens fraude. In Nederland kun je denken aan de bouwfraude en ook de naam Diederik Stapel ligt nog steeds voor op de tong als we aan fraude denken. Deze hoogleraar in de sociaal-psychologie fingeerde op grote schaal onderzoeksresultaten met als een van de gevolgen dat vele conclusies van anderen, gebaseerd op de verzonnen resultaten van zijn onderzoeken, nu in twijfel getrokken worden.

    Een Amerikaanse ‘collega’ van Stapel is Dan Ariely, hoogleraar psychologie en gedragseconomie aan Duke University. Hij deed de laatste jaren baanbrekend onderzoek naar de waarheid achter oneerlijkheid. En de resultaten, deels beschreven in zijn boek Heerlijk oneerlijk, zijn verbluffend: eerlijke mensen bestaan niet. De gemiddelde persoon is echter niet zo berekenend dat hij een rationele kosten-batenanalyse maakt voorafgaand aan het plegen van een misdrijf of fraude, want als dat zo zou zijn, zouden er op veel grotere schaal misdrijven gepleegd worden. De gemiddelde mens wil echter wel voordeel halen uit het plegen van fraude, maar tegelijkertijd wil hij zichzelf ook nog recht kunnen blijven aankijken in de spiegel. Het gevolg van deze twee op het oog elkaar tegensprekende waarden is gesjoemel. De sjoemelmarge, dus de mate waarin we dit doen, blijkt sterk afhankelijk te zijn van invloeden van buitenaf. Om er een paar te noemen: de samenstelling van de sociale groep waarin iemand zich bevindt op het moment van het plegen van fraude of het al dan niet dragen van nepmerkkleding. Ook blijkt dat creatieve mensen beter in staat zijn om te sjoemelen en dat controlerend gedrag en blootstelling aan ethische codes fraude juist beperkt. Daar ligt meteen ook een belangrijke conclusie van dit boek: er is geen medicijn dat frauduleus gedrag kan uitroeien. Echter door meer controles in te bouwen en mensen blijvend te wijzen op hun gevoel voor ethiek, zal frauduleus handelen wel beter beperkt kunnen worden dan nu soms het geval is.

    Dit boek geeft een humoristische en verfrissende kijk op een zeer veel voorkomend aspect van het menselijk handelen. Waarbij enige zelfreflectie onvermijdelijk is. Ariely beschrijft op heldere, begrijpelijke wijze de vele onderzoeken die hij heeft gedaan en de doelstelling ervan. De vertaling is verbluffend goed en draagt zeker bij aan het feit dat, ondanks dat dit een Amerikaans boek is met onderzoek uitgevoerd aan Amerikaanse instituten en veelal onder Amerikaanse studenten, dit boek geen Amerikaanse bijsmaak heeft. Een bijsmaak die in heel veel soortgelijke populair-wetenschappelijke boeken en hun vertalingen wel aanwezig is, waardoor het vaak moeilijk is om de inhoud op ons zelf, nuchtere Nederlanders of Europeanen te betrekken.

    Uitgegeven door Maven Publishers, uitgever van toegankelijke wetenschappelijke kennis over het menselijk gedrag. Oktober 2012. 288 pp.

  • Recensie: Onder het water van Morgan McCarthy

    Een verhaal dat zich voornamelijk afspeelt in de romantische, Engelse countryside. Met gemak waan je je bij de beschrijvingen van het landhuis, de tuin, de omgeving, het nabijgelegen dorpje en de tijdsbestedingen van de hoofdpersonen in het Engeland van de rijke grondbezitters van 100 jaar geleden. Het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. Maar langzamerhand wordt duidelijk dat dit het decor is voor een verhaal in de huidige, moderne tijd.

    Twee kinderen groeien op in materiële luxe, maar zonder de liefde en aandacht die ieder kind nodig heeft om tot bloei te komen en op te groeien tot evenwichtige volwassenen. Jonathan en zijn zusje Theo zijn in het grote landhuis voornamelijk op elkaars gezelschap, inzichten en steun aangewezen. Dit maakt de band die ze hebben in hun vroege jeugd en als jongvolwassenen hecht, maar ook problematisch omdat ze niet in staat zijn om goed om te gaan met elkaars verstoorde emoties, als gevolg van hun jeugd. Een jeugd waarin een vader en moeder afwezig waren, vader in letterlijke zin en moeder in figuurlijke zin, verdoofd door drank. De komst van hun grootmoeder, de invloedrijke, mondaine en charismatische zakenvrouw en gewezen politica Eve Anthony, lijkt hier verandering in te brengen. Zij geeft de kinderen in ieder geval aandacht en stilt hun ergste verlangen naar verhalen over het verleden van hun familie. Met haar hulp en aanmoediging beginnen de kinderen aan de volgende fase van hun leven, een leven op eigen benen. Maar al snel blijkt hun beider onvermogen er voor zichzelf en elkaar te zijn, elkaar te begrijpen en de juiste signalen goed te interpreteren die er op duiden dat ze totaal niet in staat zijn om de verantwoordelijkheid van het leven in alle facetten te dragen. Dit heeft desastreuze gevolgen die de familieverhoudingen compleet omgooien.

    Een mooi verhaal met prachtige sfeertekeningen en bij vlagen heel mooie beeldspraken: “Toen keek Maria me aan en glimlachte, en ik had het gevoel dat ik dit moment moest onthouden, het moest begraven als een noot, voordat de winter inviel.” Vooral in het begin komt de vertaling wat houterig over; er wordt te veel vastgehouden aan de Engelse zinsconstructies. Later in het boek gaat dit veel soepeler. De Engelse titel van dit boek luidt: The other half of me. Een titel die beter de lading dekt dan de Nederlandse. Af en toe heeft het boek iets gekunstelds en worden er wel heel veel zijweggetjes aan de haren bijgesleept en waarom? Om het verhaal meer waarheidsgehalte te geven? De connecties die Eve Anthony had met de Kennedyfamilie, Marilyn Monroe en Amerikaanse maffia naast een beroemde vader, een ontdekkingsreiziger van het kaliber Howard Carter, maken het verhaal eerder ongeloofwaardiger en leiden af van de puurheid van het echte verhaal.

    Op de omslag van de Nederlandse uitgave heeft de uitgever de volgende typering neergezet: “Fascinerend als Atonement. Subtiel als Brideshead Revisited.” Ook in diverse Engelse boekbeschrijvingen kom ik die vergelijkingen tegen. Prachtig om met deze meesterwerken vergeleken te worden en ja, in heel ruwe vorm heeft dit boek inderdaad elementen van die stijlen. Een debuut dat om meer vraagt van deze schrijfster.

    Onder het water. Morgan McCarthy. 376 pp. Karakter Uitgevers. September 2012.

  • 365 dagen project – Iedere dag een boek

    Vanaf 1 september (vandaag) zet ik iedere dag een boek neer via het blog http://boekendag.wordpress.com/

    Een boek uit verleden of heden dat mijn aandacht heeft.